Bevrijdingsdag

Vaders slaan de klok deze dagen. Vorige week was ik op een begrafenis waar een 45-jarige zoon afscheid nam van zijn vader met de woorden 'vandaag laat ik mijn vader los'. Gister condoleerde ik een collega wier vader was overleden. Mijn eigen vader dementeert en is bezig betekenis te geven aan zijn laatste fase.
Mijn generatie neemt afscheid van zijn en haar vaders.

Wat betekent het om je vader los te laten?
Ik weet het niet. Voorlopig onderzoek ik vooral hoe hij me heeft beïnvloed, hoe zijn verhaal in mijn verhaal doorklinkt. En wat ik ontdek is:
Vaders van mijn generatie zijn vaak onlosmakelijk verbonden met onze carrières.
Ze hebben model gestaan voor wat ambitie was, waar je goed in moet zijn. Wat belangrijk is in het leven, hoe je je loopbaan vorm geeft. We hebben ze daarin gevolgd, of ons ertegen afgezet, we hebben ons naar ze willen bewijzen. Hoe dan ook hebben zij een norm gezet in het publieke prestatiedomein, meer dan de moeders van onze generatie die veelal thuis waren toen wij opgroeiden.

Ik kwam er zelf pas laat achter hoezeer mijn vader mijn ambities altijd heeft gekleurd. Lange tijd heb ik bijvoorbeeld gedacht dat ik een betameisje was. Ik was goed in wiskunde en daarom vond ik het ook leuk. Dacht ik. Het duurde een hele tijd voor ik ontdekte dat ik zelf andere dingen veel leuker vond. En ook beter kon. Het duurde nog langer voordat ik mezelf daarin durfde te volgen.
Een aantal momenten met mijn vader hadden daarin betekenis.

Eén zo'n moment was op Bevrijdingsdag zestien jaar geleden. De zon scheen en ik had mijn vader aan de telefoon. Hij vroeg waarom ik niet buiten was. Ik was druk met één of ander project, zat vol plichtsbesef binnen op mijn computertje te tikken.
''Ach meisje, het is vandaag Bevrijdingsdag, is het niet tijd dat jij jezelf nu ook eens bevrijdt?''
Dat te horen uit de mond van mijn vader raakte iets. De ultieme relativering van een norm waarvan ik niet eens wist dat hij verbonden was aan hem. De stem die altijd het 'heilige moeten' in mij vertegenwoordigde, zond nu ineens een heel andere boodschap uit. Was het denkbaar dat ik iets anders deed dan mijn afspraak in het project op tijd nakomen? Zou ik mogen genieten, of nog erger, zelfs lui kunnen zijn op deze dag?
Ik begon te begrijpen dat mijn vader niet alleen die hardwerkende, gedreven man was, maar ook een intens luie dagdromer kon zijn die veel tijd voor zichzelf nodig had. En dat ik daarin op hem leek. Hoe menselijk van ons allebei!
Door zijn opmerking begon het beeld dat ik van mijn vader had, te kantelen. Daarmee kreeg ik nieuwe toestemming het op mijn manier te doen. Ik zat ineens zelf meer aan de knoppen. Ik had een keuze.

Sindsdien is Bevrijdingsdag voor mij de dag waarop ik een klein stukje vader losliet.